Lekarze dysponują szeroką gamą narzędzi umożliwiających diagnozowanie dolegliwości wątroby – nawet, jeśli przebiegają one z mało charakterystycznymi objawami. Mogą m.in. posłużyć się tradycyjnym wywiadem i badaniem palpacyjnym (dotykiem i uciskiem), zlecić analizy krwi i surowicy, badania obrazowe lub biopsję.1
Badania wątroby - wywiad lekarski i badanie fizykalne
Lekarz podejrzewający chorobę wątroby ustala rozpoznanie na podstawie wywiadu ogólnego, informacji dotyczących kontaktu z czynnikami zakaźnymi i toksycznymi oraz obrazu klinicznego pacjenta. Wiele osób z chorobą wątroby nie odczuwa żadnych objawów schorzenia lub są one mało charakterystyczne. Lekarz przeprowadzając wywiad, może spytać o występowanie początkowych objawów choroby wątroby, takich jak: uczucie zmęczenia, osłabienie, utratę apetytu, nudności, bóle brzucha lub świąd skóry (nasilający się w godzinach nocnych). Lekarz ponadto może zadać pytania dotyczące stylu życia i nawyków, wpływających na pracę wątroby. Należą do nich m.in. ilość wypijanego alkoholu, dietę, przyjmowane leki, aktywność fizyczną czy wykonywane ostatnio zabiegi chirurgiczne i kosmetyczne. Lekarz zwróci uwagę, czy pacjent nie ma żółtaczki – zażółconej skóry i twardówki (białej części oka), czy ma zwiększony obwód brzucha (wodobrzusze) i poszerzone naczynia krwionośne na skórze brzucha. Uciskając brzuch może również próbować ocenić wielkość i kształt wątroby.1,2
Badania laboratoryjne w chorobach wątroby
Badania laboratoryjne wykonywane w celu diagnozowania chorób wątroby obejmują badania wskazujące na uszkodzenie hepatocytów, wskaźniki cholestazy (zastoju żółci), badania czynności syntetyzującej i odtruwającej oraz badania immunologiczne.3
Oznaczanie aktywności enzymów w osoczu jest podstawą diagnostyki biochemicznej tego narządu.4 Wzrost aktywności aminotransferazy alaninowej (ALT, AlaT) i asparaginowej (AST, AspAT) może świadczyć o uszkodzeniu komórek wątroby. Gamma-glutamylotransferaza (GTP, GGTP) i fosfataza zasadowa (APL) to z kolei czułe wskaźniki cholestazy. Zmniejszenie syntezy czynników krzepnięcia i spadek albumin mogą wskazywać na spadek możliwości syntezy białek przez wątrobę.3
Analizując wyniki badań laboratoryjnych, lekarz sprawdza nie tylko wartości otrzymanych wyników, ale także zależności pomiędzy nimi. 4
Badania obrazowe w chorobach wątroby1
Do podstawowych metod obrazowych badania wątroby należy USG (ultrasonografia). Podczas badania USG można stwierdzić m.in. nierówny (guzkowaty) zarys wątroby, niejednorodność miąższu i przerost lub zmniejszenie jej płatów. Podczas badania dopplerowskiego USG można także dodatkowo uwidocznić kierunki przepływów krwi w wątrobie oraz uwidocznić np. poszerzenie żyły wrotnej.
Do badania ognisk chorobowych, zwłaszcza w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych, można także wykorzystać tomografię komputerową i rezonans magnetyczny.
Stosunkowo nowym badaniem jest elastografia (sonoelastografia) pozwalająca przy pomocy ultradźwięków ocenić elastyczność tkanki wątroby (zmniejszoną w przypadku włóknienia i marskości narządu). Zaletą tej metody jest możliwość przebadania nawet 100 razy większego obszaru, niż podczas biopsji.
Inwazyjne badania wątroby1
W niektórych przypadkach do ustalenia stanu wątroby (w tym do rozpoznania marskości) konieczna jest biopsja – czyli pobranie igłą niedużej próbki tkanki wątroby. Zbadanie jej pod mikroskopem pozwala określić nie tylko stan narządu, ale w wielu przypadkach także może pomóc w ustaleniu przyczyny uszkodzenia wątroby.
Regularne badania pomogą Ci kontrolować stan Twojej wątroby5,6*
mężczyźni <40 jm./l
5,1-20,5 μmol/l (0,3-1,2 mg/dl) bilirubina sprzężona –
1,7-6,8 μmol/l (0,1-0,4 mg/dl) bilirubina niesprzężona –
3,4-13,7 μmol/l (0,2-0,8 mg/dl)
Podane wartości wyników prawidłowych są przykładowe, mogą się one różnić w zależności od laboratorium.
Autor: mgr farm. Katarzyna Wielgus
SAPL.PCH.16.10.1200
