Czym są fosfolipidy

Fosfolipidy to organiczne związki chemiczne, pewien rodzaj tłuszczów, czyli inaczej lipidów. Są one podstawowym budulcem błon otaczających komórki wszystkich żywych organizmów.¹

Fosfolipidy w błonach komórkowych

Każda błona komórkowa złożona jest z tworzących ją „cegiełek”, czyli fosfolipidów. Ma to związek ze specyficzną budową cząsteczek tych związków. Ich cechą charakterystyczną jest bowiem dwubiegunowość. Jeden koniec fosfolipidu jest hydrofobowy, czyli „nie lubiący” wody i nie rozpuszcza się w niej, podczas gdy drugi koniec jest hydrofilowy, czyli „lubiący” wodę i w niej rozpuszczalny. Błony komórkowe zbudowane są z dwóch warstw fosfolipidów, których hydrofobowe „ogony” stykają się w środku, a hydrofilowe „głowy” sterczą na zewnątrz błony.² [Ryc. 1. Błona komórkowa]

Dzięki tym specyficznym właściwościom fosfolipidów, błona komórkowa jest selektywnie przepuszczalna, co oznacza, że wybiórczo wpuszcza niektóre rodzaje cząsteczek, a inne zatrzymuje. Taka budowa błony komórkowej warunkuje jej funkcje i dzięki niej bierze ona aktywny udział w komunikowaniu się z innymi komórkami.³ Kiedy dochodzi do uszkodzeń błony komórkowej, upośledzeniu ulegają tym samym czynności samej komórki.

Fosfolipidy niezbędne i spożywcze

Pod względem chemicznym fosfolipidy są związkami o złożonej strukturze. Mogą one pochodzić z diety lub być syntetyzowane w organizmie. W skład cząsteczki fosfolipidów wchodzą między innymi kwasy tłuszczowe, w tym niezbędne wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz reszty alkoholowe. Fosfolipid, w którego skład wchodzi cholina, to fosfatydylocholina.
Źródłem fosfolipidów są żółtka jaj, soja orzeszki ziemne, orzechy włoskie, kiełki pszenicy, płatki owsiane, szparagi i wątróbka wołowa. Mieszaninę fosfolipidów zawartych w tych pokarmach nazywamy fosfolipidami spożywczymi.^4,5
Niewielką ich część stanowią fosfolipidy niezbędne, czyli takie, które zawierają w sobie odpowiednio dużo niezbędnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, a zwłaszcza kwasu linolowego. Cząsteczką dominującą pod względem jakościowym i ilościowym jest 1,2-dilinoleilofosfatydylocholina (DLPC), której wysoka zawartość odróżnia fosfolipidy niezbędne od reszty fosfolipidów – innych fosfolipidów spożywczych oraz tych wytwarzanych przez organizm. Wysokiej jakości wyciągi fosfolipidów niezbędnych zawierają od 73-79% do 92-96% (3-sn-fosfatydylo) choliny.⁶

Terapeutyczne działanie fosfolipidów niezbędnych^2,6,7

• hamują procesy włóknienia w wątrobie (a zatem zmniejszają ryzyko marskości tego narządu),
• zwiększają rozpuszczalność cholesterolu w żółci, dzięki czemu jest on łatwiej eliminowany z organizmu,
• dzięki normalizacji stężenia cholesterolu mają korzystne działanie przeciwmiażdżycowe,
• uczestniczą w trawieniu tłuszczów i wchłanianiu rozpuszczonych w nich witamin,
• zmniejszają lepkość płytek krwi, dzięki czemu poprawiają przepływ krwi w naczyniach krwionośnych.

Autor: mgr farm. Katarzyna Wielgus

SAPL.PCH.16.09.1102